Borsa birçok yatırımcı tarafından yalnız al sat yapılan bir platform olarak görülüyor. Fakat borsa yalnızca hisse senedi alıp satmaktan ibaret değildir. Bu yazımızda borsanın önemli kavramlarından biri olan rüçhan hakkı hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızın devamını okuyarak rüçhan hakkı nedir, nasıl kullanılır ve kimler faydalanabilir gibi soruların cevabını bulabilirsiniz.
Rüçhan Hakkı Nedir, Rüçhan Hakkı Kullanılmazsa Ne Olur
İçerik Rehberi
Özellikle borsaya yeni giren yatırımcılar borsada rüçhan hakkı ne demek şeklindeki soruları sıkça soruyor. Rüçhan hakkı kısaca öncelik hakkı olarak tanımlanabilir. Bu kavram borsada bedelli sermaye artırımı yapan hisseler ile birlikte kullanılır. Rüçhan hakkına sahip olan kişiler, şirket bedelli sermaye artırımı yaptığında şirketin hisse senetlerini öncelikli olarak yeni pay alma ya da satma hakkına sahip olurlar. Bu kavram borsa yatırımcıları tarafından yanlış anlaşılmalara neden olabiliyor. Bu kavram çok farklı şekillerde tanımlandığı için yatırımcılar kafa karışıklığı yaşayabiliyor. Rüçhan hakkı için anlaşılır bir tanım yapmak gerekirse, “yeni listelenen hisse senetlerini öncelikli olarak alma hakkı” şeklinde yapılabilir. Rüçhan hakkında şirketin esas yatırımcıları öncelikli olur.
Bazı şirketler sene içerisinde yaptığı yatırımlar ve projelerden elde ettikleri kârları çeşitli şekillerde kullanmak ister. Bu noktada bazı şirketler yeni projelere imza atarken bazı şirketler bedelli sermaye artımı yapma kararı alır. Şirketler bedeli sermaye artırımı kararı aldıklarında bora içerisinde dolaşım halinde bulunan hisse sayısı artar. Yani yeni hisse senetleri satışa sunulur.
İlginizi çekebilir: Bedelli Sermaye Artırımı Yapacak Şirketler 2021 listesi
Bedelli sermaye artırımları şirketlerin stratejik hamleleri olarak düşünülebilir. Şirketler elde ettikleri yeni sermayeleri hisse senetlerine arttırarak şirketlerin değerini arttırmaya çalışır. Bu noktada hisse senedi artışı olduğu için bazı durumlarda hisse senetlerinin fiyatlarında ilk etapta düşüş olabilir. Bunun için yatırımcıların zor durumda kalmaması için onlara öncelik hakkı verilir. Yatırımcılar bedelli sermaye artırımı gerçekleştikten sonra yatırımların devam eder ya da rüçhan hakkı kupon pazarı içerisinde hisse senetlerini ellerinden çıkarılır.
Rüçhan Hakkından Kimler Faydalanabilir, Rüçhan Hakkı Nasıl Kullanılır?
Yatırımcıların rüçhan hakkı ile ilgili merak ettiği sorulardan biri de bu öncelik hakkında kimlerin faydalanabileceğidir. Öncelikle şunu söylemeliyiz ki rüçhan hakkı yalnızca anonim şirketlerde ve diğer şirketlerde yapılan sermaye artırım kararları sonucunda kullanılabilir. Yani bu hak yalnızca şirketin pay sahiplerinindir. Bedelli sermaye artırımı gerçekleşmeden önce bir şirkete yatırım yapmak rüçhan hakkından faydalanabilmek için yeterlidir.
Borsa yatırımcılarının rüçhan hakları ile ilgili merak ettikleri bir diğer soru da rüçhan hakkının nasıl kullanıldığıdır. Hisse senetleri yatırımcıları yatırıma devam edip etmeyeceğini belirledikten sonra rüçhan hakkını iki farklı şekilde kullanabilir.
- Eğer borsa yatırımcısı sermaye artırımlarına mevcut bulunan yatırımlarına devam etmek istiyorsa bu durumda hisse senedi bedeli ödenerek rüçhan hakkı kullanılır ve yeni hisseler satın alır. Bu durum bedelli sermaye artırımına katılmak isteyen ve rüçhan hakkında pay alma haklarının kullanılması taraftarı olan yatırımcılar içindir. Yatırımcılar eğer şirketin geleceğini olumlu görüyorsa ve yatırımlarına devam etmek istiyorlarsa rüçhan haklarını kullanarak yeni oluşturulan hisse senetlerini satın alabilirler ve portföylerinde yeni hisselere yer verebilirler.
- Eğer kişi yatırımlarına devam etmek istemiyorsa bu noktada rüçhan haklarını BİST rüçhan hakkı kupon pazarında satışa sunar. Borsa yatırımcıları yaptıkları teknik ve temel analiz sonuçlarına göre şirket hisseleri değerinin bedelli sermaye artırımı sonrasında aşağı yönlü bir ivme yakalayacağını düşünüyorsa bu haklarından vazgeçerler ve yatırımlarını sonlandırırlar.
Rüçhan hakkı günümüzde Türk Ticaret Kanunu ile korunmaktadır. Yatırımcılar bedelli sermaye artırımlarına müteakiben 15 ila 60 gün içerisinde bu haklarını kullanmalıdır. Eğer yatırımcı bu süre içerisinde hakkını kullanmazsa başka birisine satış gerçekleştiremez.
İlginizi çekebilir: Bedelsiz Sermaye Artırımı Yapacak Şirketler 2021 listesi
Bedelli sermaye artırımı gerçekleştikten sonra hisse senedi yatırımcılarının portföyünde sonu R ile biten yeni hisseler olur. Örneğin ABC hissesinde yatırımı olan bir kişi bedelli sermaye artırımı gerçekleştikten sonra ABC hissesinin yanı sıra ABCR kodundaki yeni hisselerde sahip olur. Yeni elde edilen bu hisseler alış ve satış için açık durumda olurlar. Fakat bu hisseler (ABCR) ile klasik hisseler (ABC) arasında büyük bir fark vardır. O da bu yeni hisselerin kısa süre için kullanılabiliyor olmasıdır. Rüçhan hakları satılırken şirketler tarafından net bir fiyat belirlenir. Bu fiyat aşağı ya da yukarı yönde hareket etmez. Borsa yatırımcıları rüçhan haklarını kullanırken bu fiyat üzerinden işlem açar. Serbest fiyat üzerinden belirlenen bu hisse fiyatları doğrultusunda yatırımcılar rüçhan hakkını kullanır ya da devreder.
Bu yazıda yazan hiçbir bilgi yatırım tavsiyesi taşımamaktadır. Ülkemizde yatırım tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında hizmet veren kurum ve kuruluşlar tarafından yapılır. Bu yazımızda yalnızca yatırımcıların rüçhan hakkı hakkında bilgi edinebilmesi için bilgi verdik. Yatırım kararı kişinin bilgi düzeyi ve risk iştahı ile alınması gereken bir karardır.
